سامانه مصورسازی اطلاعات سلامت ویزیت

“رسالت مصورسازی‌ داده‌ها بینش نه تصویرسازی ” هنری هوبارد

ویزیت یک سامانه مصورسازی اطلاعات است که مبتنی بر یک فریم‌ورک نرم‌افزاری با همین نام توسعه یافته‌است. این سامانه توسط مرکز تحقیقات بیماریهای‌غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران و با هدف کاهش هزینه و زمان ایجاد گزارش­‌های فنی، بیشینه کردن اثربخشی گزارش‌­ها و افزایش دسترسی به این اطلاعات ارزشمند برای مدیران، اساتید و پژوهشگران حوزه سلامت طراحی شده است.

سالانه هزینه‌های هنگفتی صرف چاپ گزارش‌­های طرح­‌های مرتبط با سلامت می­‌شود که با توجه به ایستا بودن، پرحجم بودن و زمان‌بر بودن استفاده از این نوع گزارش‌ها، امکان تبدیل اطلاعات به دانش کاهش می‌­یابد. ویزیت یک پروژه سبز است که با حذف کاغذ از سیستم گزارش‌دهی فعلی سعی بر افزایش اثربخشی و دسترسی گزارش‌­ها و در عین حال کاهش هزینه و زمان در تهیه آن­‌ها را دارد.

بشر برای درک اجسام بصری و هندسی و مقایسه آن‌ها نیازمند انرژی زیادی نیست. به‌اصطلاح به این قدرت انسان که می‌تواند این مدل مقایسات را بدون توجه کردن انجام دهد، قابلیت‌های پیش توجه می‌گویند. به‌طور مثال در میان چندین و چند عدد پیدا کردن تمامی 5 ها کار مشکلی خواهد بود، ولی وقتی این اعداد بر اساس تکرار خود بزرگ و کوچک نمایش داده‌شوند، دیگر برای انسان با چشم غیرمسلح سخت نیست که بخواهد این تفاوت‌ها را درک کند. لازم به ذکر است که مصورسازی اطلاعات نیز دربردارد تا با استفاده از این قابلیت انسان اطلاعات را به نمایش بگذارد. بنابراین برای مصورسازی هرچه بهتر داده‌ها و اطلاعات، داشتن هرچه بیشتر شناخت از ادراک بشریت الزامی است. لازم به ذکر است که در علم اطلاعات نمایش یک عکس از هزاران کلمه مؤثرتر و مفیدتر است. به‌طور مثال مصورسازی داده‌ها و اطلاعات به‌صورت استاندارد می‌تواند منجر به کشف روابطی پنهان ‌بین داده‌ها و اطلاعات گردد که این کار با داده‌های خام و پردازش نشده غیرقابل انجام است. نمونه بارز خارجی این طرح سایت Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) و صندوق بین‌المللی پول است. سامانه IHME دربرگیرنده نتایج مطالعه جهانی بار بیماری‌ها، سوانح و حوادث و عوامل خطر(GBD) است. مطالعه جهانی بار بیماری‌ها، سوانح و حوادث و عوامل خطر به عنوان جامع‌ترین تلاش برای اندازه‌گیری نظام‌مند مشکلات سلامت دنیا است. این مطالعه تاثیر عمیقی بر سیاست‌های بهداشتی و دستور کارها در سراسر دنیا داشته، به ویژه باعث جلب توجه به چالش‌های مورد غفلت یا پنهان مانند بیماری‌های روانی و بار حوادث جاده‌ای در سطح جهانی شده است. در این مطالعه زمینه همکاری و مشارکت بیش از 1000 کارشناس از سراسر دنیا در رشته‌های اپیدمیولوژی، آمار، بهداشت عمومی و دیگر رشته‌ها در کنار یکدیگر را فراهم کرده است. تخمین‌های روند زمانی به‌صورت سالانه به روز می‌شود تا مفیدترین و صحیح‌ترین سیمای سلامت جمعیت در اختیار سیاست‌گذاران و دیگر تصمیم گیرندگان قرار گیرد. نتایج هر دور از این مطالعه به صورت مقاله در مجلات با امتیاز بسیار بالا (همانند The Lancet, JAMA, …) چاپ می‌شود و این مقالات بالغ بر 12 هزار بار مورد استناد قرار گرفته‌اند؛ اما با این وجود ارائه نتایج در قالب بخش GBD Compare در سایت IHME بسیار مورد استقبال واقع شده و اکثر پژوهشگران جهت دستیابی به نتایج مطالعه از این سایت بهره می‌گیرند. در این سایت شاخص‌های مربوط به بار 310 بیماری و 67 عوامل خطر از قبیل علل اختصاصی مرگ، سال‌های از دست‌رفته عمر به دلیل مرگ زودرس، سال‌های ازدست‌رفته عمر به دلیل ناتوانی، سال‌های ازدست‌رفته عمر به دلیل مرگ زودرس و ناتوانی، شیوع، بروز و امید زندگی به تفکیک جنسیت، 20 گروه سنی، به تفکیک 3 واحد تعداد، درصد و میزان و برای 195 کشور از سال 1990 تا 2015 در قالب نمودارهای کاربردی همراه با قابلیت دانلود اطلاعات ارائه شده است. با توجه به امکان دانلود نمودارها و اطلاعات و نیز کاربردی، دقیق و با جزئیات بودن نتایج، این سایت بسیار مورد استقبال واقع شده و سیاست گذاران با توجه به روند زمانی می‌توانند در جهت برنامه‌ریزی از آن استفاده کنند. به علاوه پژوهشگران می‌توانند با توجه به میزان بار هر بیماری و یا عوامل خطر موضوع مورد نظر جهت پژوهش چه در سطح هر کشور و یا در سطح منطقه‌ای و جهانی را انتخاب کنند. در این سایت نمودارهای فراوانی ارائه می‌شود که مخاطب با توجه به نیاز خود می‌تواند مورد مناسب را انتخاب کند. برای مثال با استفاده از دیاگرام پیکان می‌توان درصد تغییر هر بیماری و یا عامل خطر و رتبه آن در این دو بازه زمانی انتخابی را استخراج کرد. با استفاده از نقشه می‌توان وضعیت هر سال انتخابی و با استفاده از نمودار ترند زمانی می‌توان روند تغییر زمانی هر بیماری یا عامل خطر را ملاحظه کرد. با انتخاب نمودار میله‌ای تجمعی می‌توان بیماری یا عامل خطر که دارای بیشترین درصد بار بیماری در هر گروه سنی و هر سال است را نیز استخراج کرد. لازم به ذکر است که در این سایت نمودارهای کاربردی دیگری نیز در دسترس است که در سامانه پیشنهادی طرح حاضر تمامی این موارد طراحی می‌گردد و نمودارهای دیگری نیز بسته به نیاز استفاده کنندگان و با توجه به اطلاعات خروجی از این سایت اضافه می‌گردد.

این سامانه می‌تواند با مصورسازی درست و مفهومی اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط متخصصین سلامت ایران، به ابزاری مهم برای تصمیمگیری‌های حساس و در سطح کلان جامعه تبدیل شود. تعدادی از پروژه‌هایی که می‌توان با استفاده از این سامانه مصورسازی کرد به شرح زیر است: